Het oude Centraal Boekhuis is getransformeerd tot data-analist voor de uitgeverswereld. Dit businessmodel kan overal worden toegepast, van banken tot supermarkten.

De term ‘supply chain management’ klinkt modern, maar de Nederlandse boekenbranche bracht het al in de negentiende eeuw in praktijk. In 1871 werd een groot centraal magazijn ingericht, waar de uitgevers hun boeken heen sturen en boekverkopers ze kunnen krijgen: Centraal Boekhuis – toen nog het ‘Bestelhuis van den Nederlandschen Boekhandel’. Dit nieuwe magazijn maakte een eind aan het drukke boekenverkeer in met name Amsterdam, het culturele hart van Nederland, waar elke uitgever zelf al zijn boeken rechtstreeks naar elke boekwinkel verstuurde.

Honderdenveertig jaar later is Centraal Boekhuis met dit concept nog steeds het logistieke hart van de Nederlandse boekenbranche. De volledig gedeelde infrastructuur drukt de kosten voor alle individuele deelnemers en het verhoogt de logistieke efficiëntie in de keten tussen uitgever en winkel.

Maar achter de schermen is intussen opnieuw een revolutie gaande. Die begon in de jaren negentig met de inbreng van ‘informatisering’. Doordat alle transacties tussen uitgevers en boekhandels werden vastgelegd in een flexibel automatiseringssysteem, ontstond een databank met informatie. Dit gaf de mogelijkheid om grote hoeveelheden informatie te analyseren. Informatie werd al vrij snel een nieuwe factor, de i-factor, in de verdere ontwikkeling van een doeltreffende logistieke dienstverlening.

Onder het motto ‘als het goed gaat met onze klanten gaat het ook goed met ons’ begon Centraal Boekhuis medio 2006 een nieuwe campagne (‘Samen boeken we succes’) om de rijkdom van de databank voor het voetlicht te brengen. Naast het analyseren van informatie kunnen de klanten ook online managementinformatie krijgen. De uitgever krijgt daarmee de mogelijkheid om zijn verkopen en zijn marktaandelen te analyseren.
Vooral het inzicht in distributiekosten en te ontvangen geld van boekwinkels is vooruitstrevend. Dankzij deze informatie onderhoudt Centraal Boekhuis een veel sterkere band met haar klanten (de ‘customer intimacy’, zoals dat heet in het jargon)
Bij de intrede van het digitale boek in 2009 bleek deze combinatie van logistiek en informatie doorslaggevend. Ook op dit punt hebben uitgevers en boekverkopers de krachten gebundeld, en de distributie van het digitale boek geïntegreerd in de bestaande informatie- en geldstromen. Binnen enkele maanden is Centraal Boekhuis de drijvende kracht geworden achter de e-bookdistributie van Nederland.

Binnenkort introduceert Centraal Boekhuis een nieuwe i-factor. De consument kan via zijn iPhone gratis informatie krijgen over Nederlandse boeken en boekwinkels. Dit moet de consument bewegen om het boek te bestellen in de boekwinkel in zijn eigen straat of bij een webwinkel. Deze verkopen zijn goed voor de boekwinkel en leiden tot extra logistieke stromen waarvan de totale keten weer profiteert.
Deze innovatie combineert informatie met logistiek, waardoor nieuwe businessmodellen zullen ontstaan. Je zou bijvoorbeeld via je mobiel een order kunnen plaatsen bij de boekhandel om de hoek, betalen aan de kassa en – indien gewenst – binnen 24 uur het boek bezorgd krijgen op iedere gewenste plek in Nederland.

De manier waarop Centraal Boekhuis zijn data gebruikt en ter beschikking stelt aan uitgevers, boekhandels en consumenten, zou ook in andere bedrijfstakken kunnen werken. Neem bijvoorbeeld de bank. Die kan consumenten inzicht verschaffen in hun dagelijkse uitgavenpatroon. Dit zal alleen maar leiden tot een financieel gezondere positie van de klant en uiteindelijk ook de bank. Een ander voorbeeld is de supermarkt. Die kan zijn consumenten adviseren in hun aankoopgedrag van producten, bijvoorbeeld als ze op dieet zijn. Stel je eens voor je wilt afvallen: mobiel bestel je een geschikt boek, het bijbehorende menu ontvang je wekelijks op je iPad, de ingrediënten krijg je van de supermarkt en de bank bewaakt de financiën van het hele afslankprogramma. De combinatie-economie is geboren.
Naast het vermogen om grote hoeveelheden informatie te analyseren, moeten bedrijven openstaan voor het delen van informatie. Want als het goed gaat met je eigen klant, gaat het ook goed met jezelf. Deze ommekeer zal leiden tot nieuwe innovatieve businessmodellen waar we allemaal beter van worden.

Emiel van Bockel

Dit artikel is verschenen in FD Outlook Juni 2010